250. rocznica koronacji obrazu Matki Bożej Chełmskiej.
od 29 sierpnia do listopada 2015
Wystawa przypominająca przeszłość naszego miasta, prezentująca ikonografię Matki Bożej Chełmskiej, Jej kult na ziemi chełmskiej w XVII i XVIII wieku oraz inne ważne wydarzenia historyczne, powiązane z losami tej ikony słynącej łaskami.
Wśród wybranych do ekspozycji muzealiów są zabytki sztuki sakralnej, portrety ważnych osobistości Rzeczypospolitej, dokumenty archiwalne, w tym listy królewskie, starodruki ze zbiorów z Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie i Muzeum Lubelskiego w Lublinie oraz barokowe meble ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
Na szczególną uwagę zasługują: miedzioryty wykonane przez Teodora Rakowieckiego, związane z uroczystą koronacją ikony Matki Bożej Chełmskiej w dawnej katedrze greckokatolickiej w 1765 roku oraz księga wydana drukiem w Berdyczowie w 1780 roku.
Obok wizerunków Matki Bożej Chełmskiej eksponowane są także inne obrazy i rzeźby o tematyce maryjnej z XVIII wieku: Immaculata, Matka Boża Łaskawa i Matka Boża Szkaplerzna..
Bardzo cenne i ciekawe ikonograficznie są rzeźby z XVII wieku: Drzewo Jessego oraz Krucyfiks (z dawnej cerkwi unickiej w Pniównie), feretron z 1780 roku (obraz dwustronny) ukazujący Matkę Bożą Niepokalanie Poczętą i Chrystusa Frasobliwego, a także obrazy z XVIII wieku, związane z kultem Świętego Antoniego Padewskiego.
Na wystawie tej są także przedstawione portrety Wacława Rzewuskiego, Marianny z Radzymińskich Wolskiej, Franciszka Antoniego Nahojowskiego, Jana Klemensa Branickiego, króla Stanisława Leszczyńskiego, królowej Marii Józefy, króla Augusta III, dokumenty z podpisami królów polskich: Stefana Batorego, Zygmunta III, Jana Kazimierza, Augusta II, Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Skarby baroku eksponowane są w przestrzeni zabytkowego gmachu dawnego kolegium oo. pijarów, wzniesionego w Chełmie w XVII wieku, a rozbudowanego w wieku XVIII (obecnie prowadzi tutaj działalność chełmskie muzeum).
Pijarzy, sprowadzeni do Chełma w 1666 roku przez biskupa sufragana Mikołaja Świrskiego, prowadzili kolegium kształcące młodzież szlachecką, które znajdowało się obok kościoła pw. Rozesłania Świętych Apostołów, najpierw w budynku drewnianym, wybudowanym w latach 1668 – 1672, a od lat 20. XVIII wieku w gmachu murowanym.
Autor wystawy: Krystyna Mart. Wybór eksponatów: Beata Mojska Zając, Magdalena Mąka (Dział Historii), K. Mart, Ewa Hordejuk (Dział Sztuki Ziemi Chełmskiej), Natalia Jędruszczak (Dział Edukacji i Biblioteka). Fotografie Grzegorz Zabłocki