Galeria 72 Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza w Chełmie żegna w Osobie Dr Bożeny Kowalskiej – swą wieloletnią kuratorkę, autorkę linii programowej tej przestrzeni wystawienniczej, inicjatorkę wielu projektów, które przyczyniły się do powstania znaczącej kolekcji sztuki współczesnej oraz rozsławienia miasta szeroko w kraju, jak i poza jego granicami.
W 1973 roku przejmując od Kajetana Sosnowskiego – twórcy, pomysłodawcy i założyciela Galerii 72 – to miejsce we władanie, przez blisko trzy dekady (1973–2001) spełniała swoją misję jako zadanie najwyższej wagi. W tym czasie, zabytkowe – przynależne do późnego baroku – sale chełmskiego muzeum, gościły 160 wystaw prezentujących dzieło jednego artysty oraz 16 pokazów podsumowujących spotkania o charakterze plenerowym. W latach 1985–2000 Bożena Kowalska pod egidą muzeum prowadziła corocznie w Okunince nad Jeziorem Białym Międzynarodowe Plenery dla Artystów Posługujących się Językiem Geometrii, które gromadziły wybitnych przedstawicieli polskiej i europejskiej awangardy artystycznej. Trzykrotnie pokazała chełmskie zbiory za granicą: w Budapeszcie (1988), we Fryburgu Bryzgowijskim w Niemczech (1998) oraz w Innsbrucku w Austrii (1999). Jej wybory i wieloletnie inicjatywy wystawiennicze skupiały się w dużej mierze wokół nurtu abstrakcji o rysie scjentystycznym, który dogłębnie analizowała i promowała. Przedstawiła chełmskiej publiczności twórców, których dokonania tworzą już dzieje rodzimej sztuki powojennej; należeli do nich: Kajetan Sosnowski, Wojciech Fangor, Roman Opałka, Henryk Stażewski, Ryszard Winiarski, Edward Krasiński, Stefan Gierowski, Jerzy Kałucki, Jan Berdyszak, Jerzy Grabowski, Janusz Orbitowski, Wanda Gołkowska, Jan Chwałczyk, Stanisław Fijałkowski, Marian Bogusz, Zbigniew Dłubak, Jadwiga Maziarska, Jerzy Nowosielski, Edward Dwurnik, Jan Ziemski, Zdzisław Jurkiewicz, Józef Szajna, Erna Rosenstein, Marek Sapetto, Jerzy Bereś, Maria Pinińska-Bereś, Jan Pamuła, Janusz Przybylski, i wielu innych, których nie ma już wśród nas. Tworząc chełmskie zbiory jej zainteresowania koncentrowały się wokół sztuki znaczonej językiem geometrii. Stworzyła też drugie, mniej liczne skrzydło tej kolekcji, którego przedstawiciele zgłębiali fenomen – jak to sama ujmowała – „utajonej metafizyki codzienności”. Tę formę rozważań nad ludzkim losem i różną stroną życia, przypisała do nurtu metafory i publicystyki. Każdej wystawie w Galerii 72 towarzyszył katalog-plakat, będący formą popularyzacji autora prezentowanych dzieł. Czarno-białe druki o rysie ulotnego wydawnictwa, przez lata powielały projekt zaproponowany przez Kajetana Sosnowskiego. Każdy z nich zawierał wnikliwą analizę twórczości artysty pióra Bożeny Kowalskiej, której „celem i powołaniem było pisanie o sztuce”. Pisała lekko, z niezwykłą dbałością i łatwością o sztuce bezprzedmiotowej, którą przy użyciu słów starała się przybliżyć nieprzygotowanemu odbiorcy. Czyniła to z powodzeniem; pozostawiła po sobie setki esejów, artykułów oraz kilka monografii, w których przybliżyła dokonania bliskich jej artystów: Henryka Stażewskiego, Romana Opałki, Mariana Bogusza Kajetana Sosnowskiego, Jana Berdyszaka, Wojciecha Fangora. Pisała do końca, swą ostatnią książkę wydaną w 2022 roku, zatytułowaną „Janusz Orbitowski. Poeta przestrzennych rytmów” dedykowała wybitnemu krakowskiemu artyście, z którym przyjaźniła się od lat. W chełmskich zbiorach pozostawiła blisko 1500 obiektów, które z jej wyboru określiły tę kolekcję i wytyczyły kierunki jej rozwoju. Każda z wystaw prezentowanych w Galerii 72 przywołuje na pamięć jej starania i wieloletni trud włożony w kreację tych zbiorów. Tworząc trwającą kilka dekad historię Galerii 72, pozostała spiritus movens tej przestrzeni wystawienniczej, zaś dzieła stanowiące trzon chełmskiej kolekcji noszą niezatarty ślad Jej myśli estetycznej.
Bożena Kowalska zmarła 22 czerwca 2023 roku, pozostawiając w Galerii 72 chełmskiego muzeum, jeden z najważniejszych rozdziałów swego pracowitego, dedykowanego sztuce życia.
