Abstrakcja geometryczna z kolekcji Galerii 72
Czas trwania wystawy: 03 czerwca do 03 lipca 2011
Uroczysty wernisaż wystawy: 17.06.2011 o godz. 17.00 – jako jedno z wydarzeń „Dni Chełma”

Dział Sztuki Współczesnej Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie przygotował kolejną odsłonę z własnej kolekcji. Tytuł wystawy „Kryterium koloru. Abstrakcja geometryczna z kolekcji Galerii 72” wskazuje, że obecność barwy była elementem decydującym o wyborze pracy do pokazu. Dodatkowym miernikiem merytorycznej oceny dzieła, była jego forma kompozycyjna przynależna do języka geometrii. Przygotowana – według przyjętego klucza –prezentacja, uwydatnia nie tylko międzynarodowy charakter chełmskich zbiorów, ale odzwierciedla ich geometryczną dominantę.
Wystawę tworzy 69 prac 49 autorów. Pokaz zbudowany został z 28 grafik, 37 płócien malarskich, trzech form przestrzennych oraz jednej książki artystycznej. Autorami dzieł jest 17 artystów polskich oraz 32 twórców z zagranicy: z Niemiec (11), USA (3), Węgier (3), Belgii (2), Grecji (3), Włoch (2), Szwecji (1), Francji (2), Szwajcarii (3), Czech (1). Pod względem pokoleniowym wystawa kształtuje się przekrojowo: najstarsi jej uczestnicy Anni Albers (1899-1994) i Josef Albers (1888-1976) przyszli na świat pod koniec XIX wieku. Para artystów wyszła z niemieckiego Bauhausu, by w 1933 roku przenieść się do Stanów Zjednoczonych, gdzie wymiernie przyczyniła się do osiągnięcia przez Amerykę przewodnictwa w zakresie sztuki współczesnej. Josef Albers swym epokowym dziełem „Interaction of Color” z 1963 roku, dał wyraz swoim wieloletnim studiom na temat właściwości barwy. Dwaj Szwajcarzy – Max Bill (1908-1994) i Richard Paul Lohse (1902-1988) – urodzeni na początku minionego wieku, należą do tych przedstawicieli awangardy artystycznej, których dokonania oparte o matematyczny porządek, wniosły wiele do badań o systemie i strukturze barw.


Pozostali autorzy pokazu reprezentują generację urodzoną w latach dwudziestych (12 artystów), trzydziestych (13), czterdziestych (11), pięćdziesiątych (5). Dwaj najmłodsi twórcy urodzili się w latach sześćdziesiątych (Zbyszek Kosowski ur. 1961) i siedemdziesiątych (Łukasz Grochocki – ur. 1975) XX wieku. Ten melanż pokoleniowy przekłada się na różne sposoby traktowania powierzchni malarskiej, odmienne fascynacje czy rodzaj zawartego przekazu.
W każdej z pokazanych prac barwa odgrywa rolę kluczową, a jej temperatura decyduje o aurze dzieła i sposobie oddziaływania na widza. W inny nastrój wprowadzać będzie stonowana, zharmonizowana gama kolorystyczna, inaczej będziemy odbierać zestawienia barwne dążące do wykorzystania i podkreślenia kontrastów.
Pozwolę sobie tu przytoczyć kilka uwag o barwie największych tuzów sztuki bezprzedmiotowej XX wieku:
Wasyl Kandynski (1866-1944) w swoim opracowaniu „O duchowości w sztuce” z 1910 roku pisał: „…Niektóre kolory mogą wyglądać chropowato, kłująco, a w przeciwieństwie do nich inne wydają się gładkie, zamszowe, chętnie by się je głaskało (ciemna ultramaryna, zieleń szmaragdowa, kraplak). Na tym także polega różnica pomiędzy zimnymi i ciepłymi tonami barwnymi. Istnieją również kolory działające miękko (kraplak) i takie, które są twarde (zieleń kobaltowa, zieleń szmaragdowa); nawet dopiero co wyciśnięta z tuby farba może sprawiać wrażenie suchej”.
August Herbin (1882-1960) – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli abstrakcji francuskiej – przywiązywał wielką wagę do dynamicznych właściwości kolorów. W pierwszym numerze pisma „Abstraction-Création” z 1932 roku przekonywał: „…Malarstwo nie potrzebuje trzeciego wymiaru, ani rzeczywistego, ani uzyskanego w sposób sztuczny, gdyż kolor rozpostarty na dwuwymiarowej powierzchni posiada sam w sobie zdolność oddania przestrzeni. Pewne barwy wyrażają przestrzeń biegnącą w głąb (niebieskie), inne przestrzeń wybiegającą do przodu (czerwone). Pewne barwy promieniują od środka na zewnątrz (żółty), inne od zewnątrz do środka (niebieskie). Pewne barwy wyrażają ruch (czerwone, żółte, niebieskie), inne bezruch (białe, czarne, zielone), ruch i bezruch, zależnie od tego w jakim są do siebie stosunku (różowe, fioletowe). Te rezultaty mogą być jeszcze modyfikowane przez wzajemne oddziaływanie barw na siebie”.


Kontynuatorem tych treści był w 1963 roku Josef Albers w swoim wybitnym dziele „Interaction of Color”, w którym dodał: „Kolory zestawia się tak, aby były dla siebie wyzwaniem lub odbiciem, wsparciem bądź przeciwstawieniem, ustanawia granice między nimi na zasadzie miękkich lub twardych styków, które powodują, że poszczególne barwy wciągają się wzajemnie lub wypychają, obejmują, krzyżują bądź obopólnie penetrują… Podobnie jak człowiek – barwa musi łączyć w sobie charakter indywidualisty
i członka szerszej społeczności”.
Te wybrane z szerokiej lektury i znamienne słowa, wypowiedziane przez pierwszorzędnych malarzy i badaczy koloru minionego stulecia, stanowią adekwatny komentarz do wystawy „Kryterium koloru” przygotowanej z kolekcji Galerii 72 Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie. Myśli tych wybitnych luminarzy pędzla i barwy, ułatwią nie tylko odbiór wystawionych prac, ale zainspirują każdego z nas do własnych przemyśleń, uwydatnią nasze preferencje i upodobania w zakresie barwy. Wkroczymy wtedy na ścieżkę – jak pisał wspomniany Kandynski – „psychicznych, emocjonujących nas wewnętrznie rezultatów obserwacji koloru”.

Opracowała: Jagoda Barczyńska

Wystawę przygotowali: Jagoda Barczyńska, Ireneusz Pradun